Akvaryum hobisine yeni başlayanların çoğunlukla atladığı veya bilmediği çok önemli bir konudur. Akvaryumda azot döngüsü çok karmaşık gibi görülse de 3-4 evre ile gerçekleşir ve akvaryumda yaşayan canlıların yaşamını sürdürebilmesini sağlar. Yazıyı, giriş, gelişme ve sonuç bölümlerine ayırarak hiç bir adımı atlamadan okumanızı temenni ediyorum.
Akvaryumda Azot Döngüsü – Giriş
Bildiğiniz gibi her canlı, yaşamını sürdürmek adına besine ihtiyaç duyar. Besin ihtiyaçlarını karşıladıktan sonra artıkları vücutlarından atarlar. Akvaryumda yaşayan canlılar bu atıklara ek olarak amonyak salgılarlar. Amonyak, balıkların solungaçları vasıtasıyla, bitkilerin fotosentez yapmadığı zamanlarda ve artık yemler ile salgılanır. Akvaryumdaki canlılar için tehlike arz eder.(Amonyak suda yaşayan canlılar için bir nevi zehirdir.) Balıklar ve diğer canlılar için zararlı olan bu amonyak bileşiğinin, zararsız hale getirilmesi, akvaryumdaki azot döngüsünü oluşturur.
Maddenin çok yoğun ortamdan az yoğun ortama geçişi difüzyon olarak bilinir. Balıklardaki yoğun amonyak, sudaki az amonyak miktarına sürekli olarak eklenir. Bir zaman sonra, sudaki amonyak miktarı difüzyonu zorlaştıracak düzeye gelecek ve tabir-i caizse balığın ve diğer canlıların kendi pisliklerinde ölmesine sebep olacaktır. Azot döngüsü burada devreye girerek, bir kaç bakteri türü ile akvaryum canlılarına zararı dokunan amonyağı değiştirerek, daha az zararlı olan nitrata çevirir.
Akvaryumdaki Amonyak Miktarı Nasıl Azaltılır?
Bunun yapılması için iki yöntem mevcuttur.
1. Bakteri Kültürü ile Biyolojik Filtre Oluşturulması
Giriş bölümünde bahsettiğimiz, nitrifikasyon bakterileri olarak bilinen bakteriler amonyak tüketicisidir. Amonyak, Nitromonas bakterileri tarafından canlılar için zararlı olan nitrite, Nitrobacter bakterileri tarafından da bu nitrit, çok daha az zararlı olan nitrata çevrilir. Aslınca azot döngüsündeki önemli oyuncular bu iki bakteri grubudur. Yazının ilerleyen bölümlerinde bu bakteriler hakkında daha detaylı bilgi verilecektir.
2. Akvaryum Suyunun Değiştirilmesi
Düzenli olarak su değişiminin yapılması, akvaryum suyundaki mevcut amonyak yoğunluğunu azaltacak, balıkların amonyak salınımını daha rahat yapmasını ve yoğunluğu az olan amonyaktan daha az etkilenmesini sağlayacaktır. Burada dikkat edilmesi gereken 2 önemli nokta vardır;
- Musluk suyu kullanmak. (Musluk suyunda mevcut olan klorun uçuşması için, hazırlayıcılar kullanılması veya suyun ağzu açık şekilde en az bir gün dinlendirilmesi gereklidir. Bunun sebebiyse, çeşme suyunda bulunan klorun da en az amonyak kadar akvaryumdaki canlılara zarar vermesidir.)
- Su değişimi çok önemli bir problem yoksa, %40-%50 seviyesinin üzerine çıkmamalıdır. Bunun sebebiyse akvaryumun mevcut su değerlerinin ani değişimi ile canlılara şok etkisi yapmak istememizden kaynaklanmaktadır.
Akvaryumda Azot Döngüsü – Biyolojik Filtrasyon – Gelişme
Akvaryumdaki amonyak yoğunluğunu dengede tutmak veya yoğunluğunun çok daha yavaş şekilde artmasını sağlamak için nitrifikasyon bakterilerinden kısaca bahsetmiştik. Nitrifikasyon bakterileri tarafından amonyağın nitrafa çevrilmesi ve bu bakterilerin yaşamını idare ettirmesi işlemine biyolojik filtrasyon denir.
Nitromonas bakterileri oksijen ile amonyağı yakarak nitrite çevirir. Bu nitriti, çok daha az zararlı olan nitrata ise, yine oksijen yardımıyla nitrobacter adındaki bakteriler çevirir.
Nitrifikasyon bakterileri, akvaryumda en fazla, mekanik filtrasyonun sağlandığı, dış filtre, iç filtre, şelale filtre vs. filtre sisteminin içerisinde yer alır. Hatta, özellikle dış filtrelerde biyolojik filtrenin gerçekleşmesi için, yüzey alanı geniş, seramik, bioball vb. filtre malzemeleri yer alır. Bunun yanı sıra taban malzemesi olarak kullanılan lav kırığı gibi yüzey alanı, bakterinin tutunmasına el verişli yüzeylerde de bulunur.
Akvaryum filtresi temizlenirken, çok dikkat edilmesi gereken bir husus, hiç bir filtre malzemesinin direk musluk suyuyla yıkanmamasıdır. Bunun sebebi, sudaki klorun, nitrifikasyon bakterilerini öldürmesi ve biyolojik filtrenin sonlanmasına neden olmasıdır.
Akvaryuma Nitrifikasyon Bakterilerinin Dahil Edilmesi
Bu bakteriler iki şekilde akvaryuma dahil edilebilir:
1. Güvenilen bir akvaryumun filtre malzemesini akvaryuma dahil etmek
Güvenilenden kasıt, hastalık olmadığından emin olunan, yakın zamanda her hangi bir ilaç kullanılmamış akvaryumdur. Bu akvaryumdan seramik filtre alınarak, kendi akvaryumumuzdaki filtre malzemelerine eklenebilir. Veya filtre için kullanılan sünger çıkartılarak kendi akvaryumumuzdaki suya sıkılabilir. (O tortulu olan katman, ilk etapta suyu bulandırabilir. İlerleyen süreçte filtre sistemimize dahil olacak ve biyolojik filtrenin temelleri atılacaktır.)
Bu yöntem ile bakterilerin dahil edilmesi, yeni evlerine alışması en az bir haftayı bulacaktır. İkinci yöntemde bu süre daha kısa ve güvenilirdir.
2. Bakteri kültürünü satın alarak akvaryuma dahil etmek
Bu yöntem ilkine göre daha hızlı ve daha güvenilir sonuç verir. Güvenilirden kasıt, diğer akvaryumdan, akvaryumumuza dahil olacak hastalığın olmamasıdır. Bu işin ticaretini yapan mecralarda, bakteri kültürü olarak sorularak alınabilir. Çoğunluğu sıvı formdadır. Akvaryum hacmine oranla (40 litre, 100 litre vs.) belirli bir oranda dahil edilir. Markaya göre süre değişkenlik gösterse de ortalama 24 saat sonra balıklar ve diğer canlılar eklenebilir.(Yine en iyisi, satın alınan bakteri kültürünün kılavuzunu okumaktır.)
Akvaryum Azot Döngüsü – Bitkiler – Sonuç
Mevcut döngüde, açığa çıkan nitratın birikmesi de akvaryumda yaşayan canlılar için sorun olacaktır. Nitratın akvaryumdan atılması, balıkların ve diğer canlıların sağlığı açısından önemlidir. Nitrat, amonyaktan çok daha az zararlı bir bileşiktir. İki yöntem ile nitrat yoğunluğunu azaltmak mümkündür:
1. Akvaryum Suyunun Değiştirilmesi
Yukarıda amonyak kadar olmasa da nitratın da zararlı olduğuna değinmiştik. Düzenli su değişimleri ile akvaryumdaki fazla olan nitrat yoğunluğu azaltılabilir. Akvaryum suyunu değiştirme işleminde dikkat etmeniz gereken nokta, içeriğinde çeşitli mineraller bulunan çeşme suyunun, kloru alınarak kullanılmasıdır. Musluk suyunun klorunu almak için suyu en az bir gün dinlendirmek veya su hazırlayıcılar(su düzenleyiciler) kullanmak gerekir.
2. Akvaryuma Bitki Dahil Etmek
Tek başına koca bir rehber hazırlanacak kadar detaya sahip olsa da bitkilerin akvaryumdaki rolü, azot döngüsünde ortaya çıkan nitratı, fotosentez yardımıyla parçalaması ve besin olarak kullanmasıdır. Yazının devamında da kısaca bitkilerin akvaryumda azot döngüsü katkısına değineceğim.
Yazının devamı için Akvaryumda Azot Döngüsü Nedir? linkini ziyaret edebilirsiniz.
Yorumlar